Home > Onderwijs begrippen > Cognitieve ontwikkeling

Cognitieve ontwikkeling

Wat is cognitieve ontwikkeling?

Cognitieve ontwikkeling verwijst naar de groei van het denkvermogen van een kind: het vermogen om informatie op te nemen, te verwerken en toe te passen. Dit omvat onder andere het geheugen, waarneming, taal, redeneren, concentratie, probleemoplossend vermogen en het vermogen om logisch na te denken. In het onderwijs vormt cognitieve ontwikkeling een belangrijke basis voor leren en schoolse vaardigheden.

Hoe verloopt cognitieve ontwikkeling?

De cognitieve ontwikkeling begint al op jonge leeftijd en verloopt in fasen. Bekende ontwikkelingspsychologen zoals Piaget en Vygotsky beschrijven hoe kinderen van concreet en zintuiglijk denken langzaam doorgroeien naar abstract en systematisch denken. Deze ontwikkeling wordt beïnvloed door aanleg, omgeving, interactie met anderen en onderwijs.

Belang voor het onderwijs

In de klas komt cognitieve ontwikkeling tot uiting in hoe leerlingen informatie opnemen, begrijpen en toepassen. Denk aan het oplossen van rekenproblemen, het begrijpen van teksten of het leggen van verbanden tussen vakken. Leerkrachten kunnen de cognitieve ontwikkeling stimuleren door het stellen van open vragen, het aanbieden van uitdagende leerstof en het aanleren van leerstrategieën.

Gerelateerde ontwikkelingsgebieden

Cognitieve ontwikkeling staat niet op zichzelf. Ze hangt sterk samen met:

• Taalontwikkeling – nodig om gedachten te verwoorden en kennis te delen.
• Executieve functies – zoals plannen, aandacht vasthouden en werkgeheugen.
• Concentratie – essentieel om taken vol te houden.
• Creativiteit – voor het bedenken van nieuwe oplossingen en verbanden.
• Probleemoplossend vermogen – als toepassing van cognitieve processen.
• Ontwikkelingsstoornissen – zoals ADHD of dyslexie kunnen van invloed zijn op de cognitieve ontwikkeling.

Ondersteunen van cognitieve ontwikkeling

Leerkrachten kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de cognitieve ontwikkeling door:

• een rijke leeromgeving te bieden met afwisselende werkvormen,
• leerdoelen concreet en haalbaar te maken,
• de zone van naaste ontwikkeling van een leerling te benutten,
• actieve verwerking van leerstof te stimuleren (bijv. via reflectie),
• rekening te houden met verschillen tussen leerlingen via differentiatie.