Home > Onderwijs begrippen > Zelfregulatie
Wat is zelfregulatie?
Zelfregulatie verwijst naar het vermogen van een leerling om bewust en actief het eigen leerproces aan te sturen. Het omvat het stellen van doelen, het plannen van taken, het kiezen van passende leerstrategieën, het monitoren van de voortgang en het evalueren van resultaten. Zelfregulatie is nauw verbonden met metacognitie, executieve functies en motivatie. Het wordt gezien als een van de kernvaardigheden van zelfstandig leren en vormt een bouwsteen voor eigenaarschap.
Waarom is zelfregulatie belangrijk?
Leerlingen met een goed ontwikkelde zelfregulatie zijn beter in staat om effectief te leren, vol te houden bij tegenslag en verantwoordelijkheid te nemen voor hun leerproces. Dit uit zich in:
- het kunnen plannen en organiseren van schoolwerk,
- zelf leerdoelen stellen en bijsturen op basis van voortgang,
- effectiever omgaan met afleiding en uitstelgedrag,
- meer motivatie en doorzettingsvermogen bij complexe taken.
Zwakke zelfregulatie kan zich juist uiten in snel afhaken, geen overzicht houden, of het vermijden van uitdagingen.
Zelfregulatie stimuleren in het onderwijs
Zelfregulatie is te ontwikkelen, zeker als scholen het expliciet opnemen in de leerlingbegeleiding en didactiek. Voorbeelden van effectieve ondersteuning zijn:
- het aanleren van leerstrategieën zoals plannen, herhalen en structureren,
- gebruik van stappenplannen, weektaken of checklists,
- inzet van coachende gesprekken door mentoren of leerlingcoaches,
- visualiseren van leerdoelen en voortgang via portfolio’s of een leerlingvolgsysteem.
Zelfregulatie staat ook centraal in het werk van onderwijskundigen als Barry Zimmerman en Monique Boekaerts, die benadrukken dat goede zelfregulatie leidt tot diepgaand leren, hogere leerresultaten en meer zelfvertrouwen.
Zelfregulatie binnen passend onderwijs
In het kader van passend onderwijs kan het versterken van zelfregulatie worden opgenomen als specifiek leerdoel in een ontwikkelingsperspectief (OPP). Het vergroot de autonomie van leerlingen die extra ondersteuning nodig hebben, en helpt bij het voorkomen van onderpresteren.
Zelfregulatie is daarmee niet alleen een vaardigheid, maar een voorwaarde voor duurzaam leren in alle onderwijsniveaus.
Meer weten?
Bekijk ook onze lemma’s over metacognitie, leerstrategieën en eigenaarschap om te ontdekken hoe je zelfregulatie gericht kunt versterken in de klas.