Groepsnormen
Wat zijn groepsnormen?
Groepsnormen zijn de expliciete en impliciete gedragsregels binnen een groep. In de klas vormen deze normen de basis voor hoe leerlingen met elkaar en met de leerkracht omgaan. Groepsnormen bepalen mede de sfeer, de mate van samenwerking en het gevoel van veiligheid in de klas. Ze zijn daarmee onlosmakelijk verbonden met groepscohesie en leerklimaat.
Hoe ontstaan groepsnormen?
Normen kunnen ontstaan door:
- bewuste afspraken onder begeleiding van de docent;
- herhaald gedrag dat stilzwijgend geaccepteerd wordt;
- invloedrijke groepsrollen en informele leiders binnen de klas;
- de fase waarin een groep zich bevindt binnen het groepsfasenmodel van Tuckman.
Zonder duidelijke sturing kunnen negatieve groepsnormen ontstaan, zoals uitsluiting of stilzwijgend accepteren van ongewenst gedrag.
Waarom zijn groepsnormen belangrijk?
Duidelijke en gedragen groepsnormen:
- verminderen negatieve groepsdruk;
- bevorderen respect en samenwerking tussen leerlingen;
- vergroten het gevoel van voorspelbaarheid en veiligheid;
- ondersteunen effectief klassenmanagement.
Voorbeelden van positieve groepsnormen
- We luisteren wanneer iemand praat;
- We geven feedback op een respectvolle manier;
- We betrekken iedereen bij groepsopdrachten;
- We lossen conflicten op door in gesprek te gaan (conflicthantering).
Groepsnormen stimuleren in de praktijk
Als docent kun je groepsnormen versterken door:
- normen samen met leerlingen op te stellen en zichtbaar te maken;
- voorgeleefde normen te benoemen en waarderen;
- te reflecteren op gedrag en groepsafspraken tijdens klassengesprekken;
- de normen regelmatig te evalueren, zeker bij nieuwe groepsindelingen.