Samen leren versus individueel leren: wat werkt in teams en secties?

Samen leren en individueel leren in teams zijn beide waardevol, maar elk werkt het beste in een andere situatie. Samen leren versterkt het team door gezamenlijke kennisdeling en samenwerking, wat leidt tot een sterke professionele leergemeenschap. Individueel leren geeft ruimte aan persoonlijke verdieping en maatwerk, belangrijk voor specifieke ontwikkelbehoeften. De juiste balans tussen deze vormen hangt af van het leerdoel, de teamdynamiek en de context binnen het voortgezet onderwijs. Dit artikel helpt je te bepalen wanneer teamleren of juist zelfstandig leren het meeste resultaat oplevert.

In dit artikel:

• Teamleren stimuleert samenwerking, vertrouwen en een gedeelde visie binnen schoolteams.  
• Individueel leren is ideaal voor specialistische kennis en persoonlijke ontwikkeling.  
• Effectieve professionalisering combineert samen leren met individuele leerroutes.  
• Vertrouwen en heldere doelen zijn essentieel voor succes bij teamleren.  
• Passend leren sluit aan bij praktijk, teamdynamiek en beleidsdoelen. 

Wat is samen leren in schoolteams?

Teamleren betekent dat collega’s binnen een team gezamenlijk groeien en kennis delen. Via interactieve vormen zoals professionele leergemeenschappen, intervisie en studiedagen werken zij samen aan praktijkgerichte doelen. Deze benadering versterkt de collectieve kennis en zorgt voor een gezamenlijke focus op ontwikkeling. Kern van samen leren is een open, veilige cultuur waarin iedereen zich vrij voelt om te experimenteren en te reflecteren.

Kenmerken van samen leren  
Samen leren draait om dialoog, uitwisseling van ervaringen en het ontwikkelen van een gedeelde visie. Het vraagt om duidelijke doelstellingen en eigenaarschap van alle teamleden. Samen leren is vooral effectief bij urgente thema’s die het hele team aangaan, bijvoorbeeld het verbeteren van formatief handelen of het opzetten van nieuwe didactische middelen.

Professionele leergemeenschappen
Professionele leergemeenschappen (PLG’s) zijn een krachtige vorm van teamleren. In PLG’s werken teams systematisch aan gezamenlijke ontwikkeldoelen en versterken zij de onderlinge samenwerking en professionaliteit. Dit bevordert duurzame groei van zowel individuele docenten als het team als geheel.

Belang voor schoolontwikkeling  
Door teamleren stijgt niet alleen de individuele competentie, maar ook de collectieve onderwijskwaliteit. Het draagt bij aan innovaties in schoolpraktijk en stimuleert betrokkenheid en motivatie binnen secties en teams.

Wanneer werkt individueel leren beter?

Individueel leren is vooral effectief wanneer verdieping en maatwerk centraal staan. Bijvoorbeeld bij specifieke vakinhoudelijke kennis of persoonlijke ontwikkelbehoeften. Docenten kunnen via cursussen, vakliteratuur of lezingen in hun eigen tempo werken aan specifieke vaardigheden.

Voordelen van individueel leren  
Individueel leren bevordert autonomie en intrinsieke motivatie. Het geeft ruimte voor persoonlijke leerroutes en specialiseert expertise, wat voordelig is voor bijvoorbeeld dyslexiecoördinatoren of vakexperts.

Beperkingen van individueel leren 
Zonder kennisdeling blijft de impact binnen het team vaak beperkt. Daarom is het cruciaal om individuele leerresultaten te delen, bijvoorbeeld in teamvergaderingen of intervisie, zodat het hele team profiteert van individuele groei.

Wat bepaalt de effectiviteit van leren in teams?

Of teamleren of individueel leren het beste werkt, hangt af van meerdere factoren zoals het leerdoel, de volwassenheid van het team en de context.

Leerdoel centraal
Is het doel samen beter functioneren of een gezamenlijke aanpak? Kies dan voor teamleren. Gaat het om persoonlijke groei of vakspecifieke verdieping? Dan is individueel leren vaak effectiever.

Teamdynamiek en vertrouwen
Een team dat open communiceert en vertrouwen heeft, haalt meer uit samen leren. In teams waar deze cultuur minder sterk is, kan eerst investeren in teamontwikkeling noodzakelijk zijn om samen leren te laten slagen.

Hoe bouw je aan sterke leerteams?

Effectieve professionalisering vraagt om een goede mix van structuur, vertrouwen en praktijkgerichtheid.

Creëer heldere kaders en vertrouwen  

Formuleer samen duidelijke leerdoelen, combineer dit met ruimte voor eigen inbreng en respecteer verschillende leerstijlen. Een veilige omgeving nodigt uit tot experimenteren en leren van fouten.

Koppel leren aan praktijk en beleid  
Zorg dat leeractiviteiten aansluiten bij de dagelijkse onderwijspraktijk en het schoolbeleid. Gebruik bijvoorbeeld kwaliteitskaarten en voortgangsgesprekken om leren te verankeren.

Conclusie

De beste aanpak in schoolteams combineert samen leren met individuele leermogelijkheden. Teamleren versterkt samenwerking en gedeelde expertise, terwijl individueel leren zorgt voor persoonlijke verdieping en expertiseontwikkeling. Als leidinggevende faciliteer je deze balans door heldere doelen te stellen, vertrouwen op te bouwen en te zorgen dat leren altijd praktisch relevant blijft. Zo ontwikkel je een krachtige professionele leergemeenschap binnen het voortgezet onderwijs.

Veelgestelde vragen over teamleren en individueel leren

Wat is het verschil tussen samen leren en individueel leren?  
Samen leren draait om gezamenlijke groei en kennisdeling in een team, terwijl individueel leren focust op persoonlijke verdieping en maatwerk.

Wanneer kies ik voor een professionele leergemeenschap?  
Als je team gericht is op een gedeelde ontwikkelvraag en duurzame samenwerking, is een professionele leergemeenschap de beste keuze.

Hoe stimuleer ik kennisdeling na individuele leertrajecten?  
Organiseer bijvoorbeeld regelmatige terugkoppelmomenten in teamvergaderingen of intervisiegoepen om individuele kennis te delen.

Kan een team leren zonder vertrouwen? 
Zonder een open en veilige cultuur is samen leren lastig. Investeer daarom in teamontwikkeling om vertrouwen te vergroten.

Hoe balanceer ik samen leren en individueel leren?  
Gebruik het leerdoel als kompas: gezamenlijke praktijkverbetering vraagt om teamleren, gespecialiseerde verdieping om individueel leren.