Wat is formatie in het onderwijs?

Formatie in het onderwijs verwijst naar de toewijzing van personele inzet binnen een school, uitgedrukt in formatieplaatsen (fte). De formatie bepaalt hoeveel onderwijspersoneel – zoals leerkrachten, ondersteuners en leidinggevenden – ingezet kan worden binnen een schoolorganisatie. Het opstellen van een formatieplan is een jaarlijks terugkerend proces dat direct samenhangt met het aantal leerlingen, de begroting en het onderwijsaanbod.

Waarom is formatie belangrijk?

Een evenwichtige formatie is essentieel voor de continuïteit, kwaliteit en werkdrukverdeling binnen een schoolteam. De formatie moet voldoende dekking bieden voor:

lesgevende taken en differentiatie
ondersteuning van leerlingen met extra zorgbehoeften
administratie, overleg en beleidsontwikkeling
professionalisering en vervanging bij ziekte

Een krappe formatie kan leiden tot overbelasting of lesuitval; een ruime formatie vraagt om zorgvuldige onderbouwing in de schoolbegroting.

Formatie en bekostiging

De formatie hangt nauw samen met de bekostiging vanuit het Rijk. Scholen ontvangen lumpsumfinanciering op basis van leerlingaantallen en kenmerken van de populatie. Daarmee wordt onder meer de personeelsformatie gefinancierd. Strategische personeelsplanning helpt om anticiperend om te gaan met fluctuaties in leerlingaantallen, verzuim of het lerarentekort.

Proces en verantwoordelijkheden

Het opstellen van de formatie is een taak van het schoolbestuur of de directie, vaak in samenspraak met het team en de medezeggenschapsraad. De keuzes worden vastgelegd in het schoolplan of jaarplan. Transparantie en betrokkenheid zijn belangrijk voor draagvlak en uitvoerbaarheid.