Traumasensitieve leerkrachten

Ieder kind heeft een verhaal. Een mooi verhaal, een goed verhaal, maar er kan ook sprake zijn van een naar verhaal. In hun gedrag komt dat verhaal tot uiting. Leerkrachten die daar oog voor hebben, raken minder snel overspoeld. En daar wordt iedereen beter van.

Laatst kwam ik een meisje tegen dat een aantal jaar eerder haar moeder was verloren. Haar vader was weer verliefd geworden op een andere vrouw en ze zouden samen met haar kinderen een nieuw gezin gaan vormen. Iedereen leek daar gelukkig mee. In het grote gezin was alleen geen plaats meer voor de hond. Na het overlijden van haar moeder was de hond voor het meisje echter haar steun en toeverlaat geweest.

‘Wat is er gebeurd?’
Veel kinderen kennen zogenaamde niet-oké-ervaringen. Ervaringen die ze in hun eentje niet goed kunnen verwerken en die traumatische reacties oproepen. Het verlies van een dierbare of ouders die gaan scheiden worden vaak wel herkend als ingrijpende ervaringen. Maar ook een vader die een keer te laat was om zijn kind op te halen, kan voor dat kind een grote schrikervaring zijn.

Hoe ingrijpend het verlies van de hond voor het meisje uit het voorbeeld was, was niet direct zichtbaar. Maar kinderen laten met hun gedrag zien dat er iets aan de hand is. Leerkrachten die daar oog voor hebben, maken andere keuzes. Ze vragen niet ‘waarom doe je dat?’, maar ‘wat is er gebeurd?’

Een andere keuze dan straf
Traumatische ervaringen zetten zich vast in het lijf. Ze worden getriggerd door zintuigelijke ervaringen. Zo kan een kind plotseling vreselijk overstuur raken door een hard geluid als een dichtslaande deur. Een leerkracht kan boos gedrag makkelijk op zichzelf betrekken en ook boos worden. Ze vervallen dan al snel in een straf of geven een time-out. Door je te realiseren dat er iets aan het gedrag ten grondslag ligt, lukt het beter om kalm te blijven en andere keuzes te maken. Voor leerkrachten is het dan ook belangrijk om trauma-geïnformeerd en traumasensitief te zijn. Schoolbreed gedragen afspraken zijn daarbij heel belangrijk.

Iedereen heeft wel eens een slechte dag
Er zijn heel veel manieren om een kind met een ingrijpende of traumatische ervaring verder te helpen. Zo kan een leerkracht bijvoorbeeld een knuffel in de klas hebben die een kind op tafel mag zetten als het niet zo lekker gaat. ‘Even geen moeilijke vragen’. Het mooie is dat kinderen daar in principe geen misbruik van maken en dat het gebaar voor elk kind kan gelden. Iedereen heeft immers wel eens een slechte dag. Zo voorkom je uitbarstingen en blijven kinderen bij de klas betrokken. In plaats van een time-out geef je ze een time-in.

Een trauma zit een kind in de weg om te leren. Leerkrachten die trauma-geïnformeerd en traumasensitief zijn, helpen kinderen verder. Want er is één regel die altijd geldt: Als kinderen kunnen leren, leren ze.